فال در قرآن
فال در قرآن
در قرآن کلمه « طَائِر» به معنی فال (سرنوشت خوب یا بد- میمنت یا شومی) و فعل « یَطَّیَّرُواْ - طَّیَّرْنَا - تَطَیَّرْنَا » به معنی به فال بد گرفتن یا نحس و شوم دانستن آمده است.
کلمه طائر در اصل به معنی پرنده است و در قرآن این کلمه یکبار به معنی پرنده و 4 بار به معنی فال استفاده شده است.
عرب هر حیوانی اعم از پرنده ، آهو و یا غیر آنرا که در حال حرکت دیده می شد طائر می نامیدند.
عرب به مرغان فال می زدند و چون به سفر می رفتند و در راه به آن بر می خوردند اگر از طرف چپ ایشان به طرف راستشان پرواز می کرد آن را به فال نیک می گرفتند و اگر از طرف راست ایشان به سوی چپ شان می پرید آن را شوم دانسته و به فال بد می گرفتند و به همین جهت فال بد را « تَطَیَّر» نامیدند.
در قرآن در سه آیه به این نکته اشاره شده که دشمنان پیامبران ، آنها را به فال بد میگرفتند و آنها را بدشگون می پنداشتند یا آنها را منشا حوادث بد می دانستند .
قرآن با عبارات : « إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ » و « قَالَ طَائِرُکُمْ عِندَ اللَّهِ » به معنی « سرنوشت خوب یا بد (فال) پیش خداست » و همچنین عبارت : « قَالُوا طَائِرُکُمْ مَعَکُمْ » به معنی « سرنوشت خوب یا بدتان (فالتان) با شماست » به این رفتار آنها پاسخ داده است.
همچنین در یک آیه : « وَکُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِی عُنُقِهِ » به معنی « سرنوشت (فال) هر انسانی را به گردن او بسته ایم » به این حقیقت اشاره کرده که سرنوشت خوب یا بد انسان به خود انسان بستگی دارد و در گرو اعمال و شخصیت او ست و با هر تغییری در شخصیت و عمل انسان سرنوشتش نیز تغییر میکند . درست مانند پرنده ای که بندی در پایش بسته اند و بند در دست صاحب آن است که گاهی از راست به چپ پرواز میکند و گاهی بالعکس.
به علاوه عبارت « سرنوشت خوب یا بد (فال) پیش خداست » به این نکته اشاره دارد که اولا خداوند با شناختی که از انسان دارد میتواند سرنوشت انسان را پیش بینی کند و به آن علم دارد و ثانیا بر اساس حکمت می تواند سرنوشت انسان را تغیر دهد که البته این امر هم نیز به اعمال و نیات خود انسان بستگی دارد.
آیات مربوطه :
(انعام-38) وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِی الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ یَطِیرُ بِجَنَاحَیْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُکُم مَّا فَرَّطْنَا فِی الکِتَابِ مِن شَیْءٍ ثُمَّ إِلَی رَبِّهِمْ یُحْشَرُونَ
و هیچ جنبنده ای در زمین نیست و نه هیچ پرنده ای که با دو بال خود پرواز می کند مگر آنکه آنها [نیز] گروه هایی مانند شما هستند ما هیچ چیزی را در کتاب [لوح محفوظ] فروگذار نکرده ایم سپس [همه] به سوی پروردگارشان محشور خواهند گردید
(اعراف-131) فَإِذَا جَاءتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُواْ لَنَا هَـذِهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُواْ بِمُوسَی وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ وَلَـکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ
پس هنگامی که نیکی [و نعمت] به آنان روی می آورد می گفتند این برای [شایستگی ] خود ماست و چون گزندی به آنان می رسید به موسی و همراهانش شگون بد می زدند آگاه باشید که [سرچشمه] بدشگونی آنان تنها نزد خداست [که آنان را به بدی اعمالشان کیفر می دهد] لیکن بیشترشان نمی دانستند
(اسراء-13) وَکُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ کِتَابًا یَلْقَاهُ مَنشُورًا
و کارنامه هر انسانی را به گردن او بسته ایم و روز قیامت برای او نامه ای که آن را گشاده می بیند بیرون می آوریم
(نمل-47) قَالُوا اطَّیَّرْنَا بِکَ وَبِمَن مَّعَکَ قَالَ طَائِرُکُمْ عِندَ اللَّهِ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ
گفتند ما به تو و به هر کس که همراه توست شگون بد زدیم گفت سرنوشت خوب و بدتان پیش خداست بلکه شما مردمی هستید که مورد آزمایش قرار گرفته اید
(یس-19) قَالُوا طَائِرُکُمْ مَعَکُمْ أَئِن ذُکِّرْتُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ مُّسْرِفُونَ
[رسولان] گفتند شومی شما با خود شماست آیا اگر شما را پند دهند [باز کفر می ورزید] نه بلکه شما قومی اسرافکارید
(یس-18) قَالُوا إِنَّا تَطَیَّرْنَا بِکُمْ لَئِن لَّمْ تَنتَهُوا لَنَرْجُمَنَّکُمْ وَلَیَمَسَّنَّکُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِیمٌ
پاسخ دادند ما [حضور] شما را به شگون بد گرفته ایم اگر دست برندارید سنگسارتان می کنیم و قطعا عذاب دردناکی از ما به شما خواهد رسید
