قران العظیم

طبقه بندی موضوعی

۱ مطلب با موضوع «ظن و گمان» ثبت شده است

دوشنبه, ۱۲ آذر ۱۳۹۷، ۰۷:۰۷ ب.ظ

ظن و گمان در قرآن

یکی از عبارت قابل توجه در قرآن واژه «ظَنّ» و مشتقات آن به معنی گمان و گمان کردن است . در واقع ظن و گمان نتیجه گیری انسان از افکار خودش می باشد.

اگر به معنی این واژه در آیات قرآن رجوع کنیم متوجه نکته ای جالب می شویم . در برخی موارد ظن و گمان انسان کاملا صحیح و در حد یقین است ، در جای دیگر در نقطه مخالف یعنی کاملا غلط و کذب است و در جای دیگر همراه با شک و تردید است .

این امر نشان میدهد که میزان درستی ظن و گمان انسان یک کمیت متغیر بین دو حد کاملا درست و کاملا غلط است و طبق قانون احتمالات می توان میزان درستی ظن و گمان را بین صفر درصد تا صد در صد درجه بندی کرد .

در اکثر موارد ظن و گمان انسانها نه کاملا درست و نه کاملا غلط بلکه چیزی بین این دو است و اکثر مردم از این نوع ظن و گمان پیروی میکنند .

هرچه علم و دانش انسان زیادتر باشد احتمال درست بودن ظن و گمان بیشتر است و ظن و گمان افراد جاهل و افراد بد اکثرا نادرست است .

در برخی موارد ظن و گمان انسانهای خوب ممکن است اشتباه باشد و گمان انسانهای بد درست . مانند حضرت یونس که گمان میکرد خدا بر او سخت نخواهد گرفت ولی گرفتار شد و بالعکس شیطان گمان میکرد انسانهای زیادی را گمراه کند و گمانش درست از آب درآمد.

معمولا بیشتر انسانها با استفاده از اصول عقلی (اندیشه – مشورت – تحقیق ...) می توانند احتمال درست یا غلط بودن ظن و گمان خود را به صورت تقریبی پیدا کنند .

در برخی موارد که رسیدن به یقین مشکل است یا ممکن نیست طبق مبانی فقهی ، اصول عقلی و علم احتمالات ، انسان می تواند از گمانی که احتمال درست بودنش بالاست پیروی کرده و گمانی که احتمال درست بودنش پایین است را ترک کند.

با این وجود در قرآن تاکید شده که ظن و گمان انسان را از حق (یقین) بی نیاز نمیکند و پیروی از ظن و گمانی که بدون علم باشد یا دروغ در آن رخنه کرده باشد باعث گمراهی می شود .

گمان خوب و نیک داشتن نسبت به دیگران  «حُسن ظن» و گمان بد داشتن نسبت به دیگران «سوء ظن» گفته می شود.

خیلی از مردم تصور میکنند حسن ظن خوب و سوء ظن بد است در حالیکه این تصور چندان صحیح نیست . هر کدام از این دو میتوانند خوب یا بد باشد. به عنوان مثال حسن ظن نسبت به دوستان وانسانهای خوب امری پسندیده و سوء ظن در این مورد ناپسند است همچنین حسن ظن نسبت به افراد فاسد و معلوم الحال اشتباه بوده  و سوء ظن در این مورد امری پسندیده است.

در بسیاری از موارد انسان بایستی از گمان بد بردن نسبت به دیگران دوری کند چرا که بعضی از گمانها گناه به حساب می آید .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۲ آذر ۹۷ ، ۱۹:۰۷